Fairplay Nedir?
1800 yıllarından bu yana tanınıp yaygınlaşan fairplay, Türkçe karşılığı ile dürüst oyun anlamına gelmektedir. Dürüst oyunun yazılı olarak belirli bir kuralı yoktur. Kişinin, içinde olması gereken tutum ve davranışlardır. Dürüst olmak ve güçlü ahlaki ilkelere sahip olmak, adil oyun için esastır.
Fairplay; oyuncunun veya sporcunun gösterdiği tutum ve davranışlardır. Bu tutum ve davranışlar sadece, oyuncu ve sporcuların gösterdiği davranışlar değil; günlük yaşamda da gösterilmesi gereken davranışlardır.
Sporda fairplay; Sporcuların, adil bir şekilde rekabet etmesidir. Fairplay’de başarıya giden her yol mübah değildir. Zafere gitmek için, adil, dürüst ve merhametli olmakta gereklidir. Bunun yazılı bir kuralı olmadığı için, kişinin kendi içinde olması gereken ve onu o yapan bir bütün olmalıdır. Örnek vermek gerekirse, bir koşu da rakibinin düşüp sakatlandığını görüp buna rağmen kazanmak için sporcu koşabilir. Eğer, gidip sakatlanan rakibine yardım edip yarışa devam ederse bu fairplay bir davranıştır. Bir judo maçında rakibinin yere atan bir judocu rakibini yerden kaldırmaya yardım etme veya onu tebrik etme zorunluluğu yokken, judocu eğer bunu yaparsa bu onun rakibe saygısını gösterir, fairplay bir davranış olur. Fairplay yapılması zorunlu bir davranış değildir fakat fairplay oynandığında sporcu hem daha saygın olur, toplum tarafından benimsenir, hem bu davranışı onu başarıya götürür.
Fairplay aslında; saygı, dopingsiz spor, hoşgörü, adil davranma, merhamet, dostluk, samimiyet gibi terimlerin bir bütününü kapsar. Hiç biri yazılı bir kural değildir.
Fairplay olmayan davranışlar nelerdir?
Hile yapmak, maç öncesi doping veya uyaran bir madde almak gibi durumlar fairplay olmayan davranışlardır. Fairplay olmayan bu durum zaten fark edilirse maç kuralları gereği sporcu diskalifiye edilir.
Müsabaka kurallarına uygun olabilir ama sporcunun ahlaki ve dürüst olmayan şeyleri yapmasına da fairplay olmayan davranışlar diyebiliriz.
Fairplay olmayan davranışlara bir kaç örnek vermek gerekirse; Hakemin görmediği bir noktada sporcunun hakketmediği bir sayıyı alması ve bunu sporcu bildiği halde söylememesi fairplay olmayan bir davranıştır. Fairplay olmadan sporcu kazanamaz mı? Derseniz kazanabilir elbette. Ama bu halk tarafından benimsenmeyen, dışlanan bir davranış olabilir. Bir söz var bilirsiniz belki, “Karakter yetenekten üstündür.” aslında bu sözü fairplay oyun ile bağdaştırabiliriz. Yetenek olsa da bir sporcu kazanmak için rakibine saygı duymuyor, ahlaki değerleri hiçe sayıyorsa bu sporcuya yine de maçta kazandırabilir. Ama toplumsal değerler olarak bu onu kazançlı biri yapmaz. Kimseye saygı duymayan bir sporcuya, saygı gösterilmesi beklenemez.
Karşındaki rakibe ön yargı ile yaklaşmak, ırkına, özelliklerine saygı duymamakta fairplay olmayan davranışlardan birkaçıdır.
Fairplay olmayan davranışlar; haksızlık, eşitsizlik, adaletsizlik, ön yargı, bencillik, cehalet, hoşgörüsüzlük, ahlaksızlık, cinsiyetçilik, inanç nefreti, yabancı düşmanlığı, baskı gibi terimlerde fairplay olmayan davranışlar bütününü kapsar.
Sporcular neden adil olmayan davranışlarda bulunurlar?
Sporcunun amacı her zaman en iyisi olmaktır. Zafere ulaşmak için hırsı, antrenörünün baskısı altında doğru olmayan, adil olmayan yollara başvurabilirler veya antrenörü tarafından yanlış yönlendirilebilirler. Yetiştirilme tarzından ve buna benzer pek çok durumdan kaynaklanabilir.
Spor, tüm ülkeleri bir araya getiren barışçıl bir etkinliktir. Sporda din, dil ırk ayrımı gözetmeksizin kardeşçe, dostça spor yapmak fairplay bir davranıştır. Dünyada çoğu kişi ve spor dalları tarafından benimsenen fairplay, her ülke için aynı görüş ve davranışlarda olmayabilir. Fakat herkesçe benimsenen “saygı duymak” anlamını ve buna benzer yakın anlamları taşımaktadır.